MAŁA USTAWA O INNOWACYJNOŚCI

NIE JEST ANI NAJGŁOŚNIEJSZĄ, ANI NAJWAŻNIEJSZĄ USTAWĄ, NAD KTÓRĄ PROCEDOWAŁ W OSTATNICH MIESIĄCACH RZĄD. A JEDNAK MOŻE OKAZAĆ SIĘ KROKIEM MILOWYM DLA AKADEMIKÓW, PRZEDSIĘBIORCÓW, INSTYTUCJI NAUKOWYCH I NIE TYLKO WIELKICH FIRM. DLACZEGO?

Zanim przejdziemy do tego, czym jest mała ustawa o innowacyjności i gdzie w takim razie jest duża, przypomnijmy sobie, czym właściwie jest innowacyjność. Innowacja to „wprowadzenie nowych towarów oraz nowej metody produkcji, to otwarcie nowego rynku, zdobycie nowego źródła surowców czy w końcu przeprowadzenie nowej organizacji procesów gospodarczych” (za Josephem A. Schumpeterem). Natomiast pochodząca od niej innowacyjność to „zdolność i motywacja przedsiębiorców do prowadzenia badań naukowych polepszających i rozwijających produkcję, do poszukiwania nowych rozwiązań, pomysłów i koncepcji” (za Biurem Analiz Sejmowych: Dorota Grodzka, Anna Zygierewicz). W dniu 16 sierpnia br. Rada Ministrów przyjęła małą ustawę o innowacyjności. Jest to projekt przygotowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz rad ds. innowacji i zespołu ds. innowacji, którego liderem jest Ministerstwo Rozwoju.

Natomiast 6 października br. Sejm jednogłośnie uchwalił tzw. małą ustawę o innowacyjności. Teraz ostanie przekazana do Senatu. To pierwszy krok do wprowadzenia ustawy właściwiej o innowacyjności, która wejdzie w życie w późniejszym terminie. Co to jednak oznacza w praktyce? W największym skrócie, mała ustawa o innowacyjności, która wejdzie w życie już od 1 stycznia 2017 roku, ma ułatwić współpracę na płaszczyźnie B+R. Jak? Ulgami podatkowymi i uproszczeniami biurokratycznymi oraz wzrostem nakładów na badania i rozwój zachęcić przedsiębiorstwa i firmy do współpracy z badaczami i ośrodkami naukowymi. A szczegóły?

PRZYJĘTY PRZEZ RZĄD PROJEKT MAŁEJ USTAWY O INNOWACYJNOŚCI ZAKŁADA M.IN.:

zniesienie opodatkowania aportu własności intelektualnej i przemysłowej,
podwyższenie kwoty odliczenia kosztów na działalność B+R,
zwiększenie czasu, podczas którego można odliczać koszty na działalność B+R z trzech do sześciu lat,
podwyższenie kwoty maksymalnego odliczenia kosztów kwalifikowanych ponoszonych na B+R,
możliwość wspierania polskich technologii środowiskowych (w kraju i za granicą) przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
rozszerzenie listy kosztów podlegających odpisowi, w tym możliwość odliczenia od podatku kosztów uzyskania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego przez małe i średnie przedsiębiorstwa,
zwiększenie kwoty kosztów kwalifikowanych wydatków na B+R, które można odliczyć od podatku. Dla mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich firm odliczenia te wyniosą do 50%. Duże firmy mogą liczyć na odliczenia 50% wydatków osobowych i 30% pozostałych kosztów związanych z działalnością B+R,
zlikwidowanie ograniczeń dotyczących okresu, w jakim naukowcom przysługuje prawo do udziału w korzyściach z komercjalizacji. Na chwilę obecną jest to góra pięć lat od uzyskania pierwszych środków,
zwrot gotówkowy dla nowo powstających przedsiębiorstw (startupów) prowadzących działalność B+R,
modyfikację procedury „uwłaszczenia naukowców”, czyli nadawania im praw własności intelektualnej do wyników przeprowadzonych badań. Procedura uwłaszczeniowa ma być stosowana przez uczelnie
wyłącznie wtedy, kiedy naukowiec zgłaszający wyniki badań poinformuje o zainteresowaniu uwłaszczeniem,
umożliwienie uczelniom tworzenia większej liczby spółek celowych,
zobligowanie uczelni oraz instytutów badawczych do przekazania niewielkiej części swoich dotacji na utrzymanie potencjału badawczego właśnie na komercjalizację badań. Resort nauki zakłada, że w ten sposób zapewnione zostanie stabilniejsze finansowanie działań związanych z komercjalizacją wyników badań naukowych i prac rozwojowych,
uelastycznienie zasad dysponowania przez państwowe osoby prawne posiadaną infrastrukturą, również badawczą.

Powyższa lista przedstawia najważniejsze, choć nie jedyne propozycje zawarte w nowej ustawie oraz część poprawek wprowadzonych przez Sejm. Dlaczego jednak podział na małą i dużą ustawę? W małej ustawie o innowacyjności chodzi o szybki efekt i o to, by rozwiązania mogły wejść w życie 1 stycznia 2017 roku.

Nie dotyczy to rozwiązań, które będą obowiązywać po 30 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Do przepisów, które mają obowiązywać od początku 2017 roku, zalicza się chociażby część przepisów podatkowych i dotyczących zasad finansowania nauki. Mała ustawa o innowacyjności nie jest przy tym jedyną, nad którą pracował w ostatnich latach Sejm. Już w poprzedniej kadencji przyjęto ustawę o innowacyjności, zaproponowaną przez byłego prezydenta Bronisława Komorowskiego. Według Jarosława Gowina wiceprezesa Rady Ministrów oraz ministra nauki i szkolnictwa wyższego projekt poprzedniej ustawy w postaci, w jakiej opuścił kancelarię ówczesnego prezydenta, zawierał elementy mogące realnie zachęcić zarówno przedsiębiorców, jak i naukowców do współpracy. Niestety, w toku prac legislacyjnych zredukowano ulgi podatkowe do rozmiarów tak znikomych, że nie stanowią one obecnie żadnej interesującej dla przedsiębiorców zachęty – ocenił szef resortu nauki stary projekt.

Natomiast przyjęta obecnie mała ustawa o innowacyjności ma wprowadzić ulgi podatkowe, które będą stanowiły dla przedsiębiorców autentyczną zachętę, żeby inwestować w badania i rozwój.

Dodatkowo ma zostać wprowadzona tzw. Biała Księga Innowacyjności, stanowiąca efekt szerszych konsultacji. We wspomnianym dokumencie mają zostać zgromadzone i wypunktowane problemy związane obecnie z innowacyjnością. Jest to o tyle ważne, że wtedy będzie można zaproponować ewentualne rozwiązania. – Jednym z problemów zdiagnozowanych podczas konsultacji był brak komunikacji między przedsiębiorcami i uczelniami. Dlatego należy przeznaczyć część środków finansowych na szkolenie uczelnianych kadr pod kątem rozmawiania z firmami i przedstawicielami biznesu – mówi minister Dardziński. Na podstawie tego dokumentu powstanie również duża ustawa o innowacyjności, która ma wejść w życie w 2018 roku.

Współpraca między uczelniami i instytucjami naukowymi a przedsiębiorstwami od lat wymaga uwagi i poprawy. Spoglądając chociażby na ewenement Doliny Krzemowej, warto stawiać na nowe odkrycia naukowe i patentowanie naszych rodzimych wynalazków. Jak pokazuje historia, na takiej współpracy, w dłuższym przedziale czasowym, się nie traci. Mała ustawa o innowacyjności może być pierwszym krokiem do zmniejszenia tej nieufności i rozpoczęcia rozwiniętych kontaktów w działalności B+R.

tekst Anna Szumacher