Jaki wpływ na człowieka ma sprawowanie przez niego władzy?

Omów zagadnienie na podstawie Makbeta Williama Szekspira. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Spis treści

Wstęp
Rozwinięcie
Kontekst 1
Kontekst 2
Zakończenie
Najpopularniejsze

Wstęp

TEZA: Władza może wywierać różnorodny wpływ na człowieka. Sprawując władzę, człowiek zazwyczaj się zmienia, co prowadzi do dwóch możliwości: władza może deprawować – działając destrukcyjnie i wydobywając z człowieka bezwzględność oraz okrucieństwo, albo wzmacniać w nim poczucie odpowiedzialności, misji i działań na rzecz ogółu – państwa, narodu itp.

Władza często jawi się jako silna pokusa, namiętność, której trudno się oprzeć. Człowiek pełniący władzę odczuwa poczucie wyższości, ma dostęp do nowych możliwości, decyduje o losie innych, ustala prawa i nierzadko może się wzbogacić.

Osoba u władzy bywa darzona szacunkiem, podziwem, a czasem wręcz uwielbieniem. Zdarza się jednak, że wzbudza strach lub jest znienawidzona za swoje okrucieństwo. Władza wiąże się również z odpowiedzialnością i zobowiązaniami, jednak nie każdy przywódca wypełnia swoje obowiązki. W takich przypadkach może zostać obalony lub podejmuje wszelkie środki, by utrzymać swoją pozycję.

Charakter sprawowanej władzy ma ogromne znaczenie – władza nieograniczona pozwala na absolutną swobodę działań, co może prowadzić do nadużyć. Kluczowe jest także, komu władza zostaje powierzona. Jeśli trafia w ręce osoby nieodpowiedzialnej, niekompetentnej, nieuczciwej lub pozbawionej kręgosłupa moralnego, skutki mogą być tragiczne.

W literaturze możemy dostrzec wiele postaci, które sprawują władzę lub do niej dążą. Najczęściej władza przedstawiana jest jako zgubna namiętność, niszcząca człowieka i sprowadzająca go na złą drogę, ukazując jego najgorsze cechy. Jednocześnie pojawia się też idealizacja władzy – władca, taki jak król czy cesarz, jest przedstawiany jako pomazaniec Boży, odpowiedzialny, sprawiedliwy i oddany, troszczący się o dobro każdego obywatela.

Sprawdź wyszukiwarka kierunków studiów

Dalsza część artykułu pod reklamą

Rozwinięcie

W dramacie Williama Szekspira „Makbet” motyw władzy odgrywa bardzo istotną rolę, ukazując, jak destrukcyjny wpływ może ona wywierać na człowieka. Tytułowy bohater jest postacią, która ulega pokusie władzy, co prowadzi do jego moralnego upadku i tragedii.

Makbet, początkowo lojalny i odważny żołnierz, zostaje uwikłany w sieć ambicji i pragnienia władzy po spotkaniu z trzema czarownicami na wrzosowisku. Przepowiednia, że zostanie królem, budzi w nim skrywane ambicje i rozpoczyna proces jego wewnętrznej przemiany.

Bohater nie zdaje sobie sprawy, że słowa czarownic mogą być celową manipulacją, mającą na celu jego zgubę. Myśl o królewskiej koronie staje się dla Makbeta obsesją, a jego żona, Lady Makbet, dodatkowo podsyca jego ambicje, namawiając go do zbrodni. Pod wpływem manipulacji żony i własnych pragnień Makbet postanawia zamordować króla Duncana, aby samemu objąć tron.

Jednak zdobycie władzy wiąże się z koniecznością zatajenia zbrodni, co popycha bohatera do kolejnych czynów, które mają na celu zabezpieczenie jego pozycji. Każdy kolejny krok na drodze zbrodni pogłębia jego paranoję i poczucie winy, co prowadzi do rozpadu jego osobowości.

Władza, zamiast przynieść Makbetowi satysfakcję i spełnienie, staje się źródłem strachu, samotności i cierpienia. Bohater, początkowo przepełniony determinacją, stopniowo traci kontrolę nad sobą i światem wokół niego. Aby utrzymać władzę, decyduje się na kolejne morderstwa, w tym swojego przyjaciela Banka oraz rodziny Makdufa. Te czyny jednak nie tylko nie przynoszą mu spokoju, ale pogłębiają chaos i nienawiść wobec niego.

Lady Makbet, która początkowo wydaje się silniejsza i bardziej zdecydowana od męża, również nie pozostaje obojętna na skutki zbrodni. Jej poczucie winy przeradza się w obłęd, który ostatecznie doprowadza ją do śmierci. Władza, którą oboje tak bardzo pragnęli, okazuje się przekleństwem, które niszczy ich związek i życie. Szekspir, przedstawiając losy Makbeta, ukazuje dwa oblicza władzy.

Z jednej strony jest ona wielką pokusą, która kusi człowieka możliwościami i pozorną wszechmocą. Z drugiej strony, władza wiąże się z ogromną odpowiedzialnością i ciężarem moralnym. W przypadku Makbeta, brak moralnego kręgosłupa i uleganie żądzy władzy prowadzą do jego tragicznego upadku.

Przez pryzmat „Makbeta” widzimy, jak ambicja i pragnienie władzy mogą zniszczyć człowieka. Bohater, który mógł być wielkim wodzem i lojalnym poddanym, staje się tyranem i mordercą, odwracającym się od własnych wartości i ludzi.

Jego historia stanowi przestrogę, że władza bez moralności i odpowiedzialności nie tylko niszczy tych, którzy ją posiadają, ale również sprowadza cierpienie na innych. W ten sposób Szekspir ukazuje, że władza, choć pociągająca, bywa zgubna i może prowadzić do nieuchronnej klęski.

Sprawdź wyszukiwarka uczelni

Dalsza część artykułu pod reklamą

Kontekst 1

W literaturze antycznej, a przede wszystkim średniowiecznej, zauważamy, że władza sprawowana przez człowieka może pozytywnie wpływać na władcę, zwłaszcza gdy król lub cesarz staje w obliczu zła albo musi zmierzyć się z wrogiem, który zagraża jego krajowi i pragnie zniszczyć jego religię.

W średniowieczu jednym z najważniejszych wzorców literackich był ideał władcy – wzorzec parenetyczny, obok rycerza i świętego. Taki król nie tylko rządził w sposób sprawiedliwy i z troską o swoich poddanych, ale także był obrońcą kraju oraz religii chrześcijańskiej.

Przykład takiego idealnego władcy odnajdujemy w eposie średniowiecznym „Pieśń o Rolandzie”, gdzie przedstawiony jest portret króla Karola Wielkiego. Dla niego władza to przede wszystkim ogromna odpowiedzialność oraz misja wobec swojego kraju i wiary. Karol Wielki jest ukazany jako obrońca chrześcijaństwa, walczący z innowiercami – Saracenami, którzy zagrażają jego królestwu.

Postawa Karola Wielkiego w tym utworze podkreśla, że władza może być czymś więcej niż tylko przywilejem – może być moralnym obowiązkiem. Podobny przykład odnajdujemy w literaturze polskiej, w epoce pozytywizmu, w powieści „Potop” Henryka Sienkiewicza.

Król Jan Kazimierz, mimo początkowej ucieczki z kraju podczas najazdu Szwedów, został przez autora idealizowany jako władca odpowiedzialny i zdolny do zjednoczenia narodu w obliczu kryzysu. Powracając do ojczyzny, Jan Kazimierz podejmuje działania, które prowadzą do zwycięstwa nad najeźdźcą. Dla tego władcy sprawowanie rządów staje się misją, której realizacja oznacza ochronę zarówno kraju, jak i religii katolickiej.

Przykłady Karola Wielkiego i Jana Kazimierza pokazują, że władza może pozytywnie wpływać na władcę, pod warunkiem, że ten traktuje ją jako odpowiedzialność i moralne zobowiązanie wobec narodu.

Sprawdź czy dostaniesz się na studia kalkulator maturalny

Dalsza część artykułu pod reklamą

Kontekst 2

W dramacie Juliusza Słowackiego pt. „Balladyna” dostrzegamy, jak władza może zniszczyć człowieka. Tytułowa bohaterka, pragnąc zdobyć zaszczytną pozycję jako żona księcia Kirkora, nie cofa się przed żadnym czynem, by osiągnąć swój cel.

Balladyna dąży do władzy „po trupach”, mordując wszystkich, którzy stają jej na drodze, w tym swoją siostrę Alinę, a także innych przeciwników. Przykład Balladyny pokazuje, że sprawowanie władzy przez osobę okrutną i moralnie zepsutą prowadzi do jej zguby.

Władza staje się dla bohaterki źródłem coraz większej brutalności i egoizmu, wyzwalając w niej najgorsze cechy. Choć Balladyna zdobywa upragniony tron, nie przynosi jej to szczęścia ani spełnienia. Jej czyny i brak skrupułów prowadzą do samotności, poczucia winy oraz ostatecznego upadku.

Słowacki w swoim dramacie ostrzega przed żądzą władzy, która nie jest oparta na moralnych wartościach. Pokazuje, że władza zdobyta poprzez zbrodnię i zdradę niszczy człowieka, prowadząc go do nieuchronnej kary – zarówno w sensie moralnym, jak i dosłownym.

Balladyna ginie rażona piorunem, co stanowi symbol boskiej sprawiedliwości, która ostatecznie dosięga tyranów.

Dalsza część artykułu pod reklamą

Zakończenie

Podsumowując, władza rzeczywiście może wywierać różnorodny wpływ na człowieka – zarówno destrukcyjny, jak i budujący (POTWIERDZENIE TEZY).

Losy bohaterów literackich, takich jak Makbet czy Balladyna, dowodzą, że władza, zdobywana bez poszanowania zasad moralnych, prowadzi do zguby zarówno tych, którzy ją sprawują, jak i ich otoczenia. Pragnienie władzy, jeśli wynika z egoizmu i żądzy dominacji, wyzwala w człowieku najgorsze cechy, takie jak okrucieństwo, chciwość i brak skrupułów.

Z kolei przykłady Karola Wielkiego czy Jana Kazimierza pokazują, że władza oparta na odpowiedzialności, uczciwości i poczuciu misji może pozytywnie wpływać na człowieka, stając się narzędziem budowania dobra wspólnego. Z pewnością władza jest potężnym narzędziem, które może stać się siłą budującą lub niszczącą – wszystko zależy od tego, kto ją sprawuje i w jaki sposób z niej korzysta.

Posłuchaj tego opracowania w spotify

Dalsza część artykułu pod reklamą