Postawy odwagi i tchórzostwa

Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Potopu Henryka Sienkiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Spis treści

Wstęp
Rozwinięcie
Kontekst 1
Kontekst 2
Zakończenie
Najpopularniejsze

Wstęp

TEZA: Postawy odwagi i tchórzostwa to dwa przeciwstawne zachowania, które ujawniają się w obliczu sytuacji wymagających podejmowania trudnych decyzji. Odwaga to oczywiście postawa, która objawia się w obliczu niebezpieczeństwa, trudnych decyzji lub niepewnych sytuacji, charakteryzująca się gotowością do podjęcia ryzyka, wytrwałością i przezwyciężaniem strachu, nawet w obliczu potencjalnych konsekwencji.

Natomiast tchórzostwo to postawa, która polega na unikaniu konfrontacji z lękiem, na rezygnacji z działania w obliczu wyzwań, a także na ucieczce przed odpowiedzialnością lub trudnymi decyzjami, często spowodowana obawą przed porażką lub cierpieniem.

Choć na pierwszy rzut oka postawy odwagi i tchórzostwa mogą wydawać się zupełnie sprzeczne, zdarza się, że obie mogą współistnieć w jednym człowieku, ujawniając różnorodność i złożoność ludzkiej natury. Wyjątkowe okoliczności, takie jak zagrożenie życia, moralne dylematy czy konieczność konfrontacji z własnymi słabościami, mogą uwidocznić zarówno momenty wielkiej odwagi, jak i chwile zwątpienia, strachu czy unikania odpowiedzialności.

Te dynamiczne reakcje pokazują, że granica między odwagą a tchórzostwem jest często cienka i zależna od kontekstu, motywacji oraz indywidualnych cech charakteru człowieka. W literaturze dostrzegamy wielu bohaterów, którzy wykazywali się wielką odwagą i heroizmem, jak również tchórzostwem, widzimy też bohaterów, którzy przezwyciężają swoje tchórzostwo i wznoszą się na wyżyny swoich możliwości, dokonując wielkich bohaterskich czynów.

Sprawdź wyszukiwarka kierunków studiów

Dalsza część artykułu pod reklamą

Rozwinięcie

W „Potopie” Henryka Sienkiewicza postawy odwagi i tchórzostwa odgrywają istotną rolę, pozwalając ukazać kontrasty moralne i przemiany bohaterów w obliczu burzliwych wydarzeń XVII wieku. Najbardziej wyrazistym przykładem dynamicznej zmiany jest postać Andrzeja Kmicica, który początkowo prowadzi hulaszczy tryb życia, by później przeistoczyć się w prawdziwego bohatera narodowego.

Kmicic, młody szlachcic o gwałtownym charakterze, początkowo wydaje się typowym reprezentantem awanturniczego stylu życia, charakteryzującego wielu przedstawicieli jego warstwy społecznej - szlachty. Bierze udział w pijatykach, bijatykach, a jego działania prowadzą do tragicznych konsekwencji, takich jak rozboje czy spalenie Wołmontowicz.

Jego impulsywność i brak rozwagi sprawiają, że początkowo trudno uznać go za postać pozytywną. Największym jednak błędem Kmicica jest związanie się z Januszem Radziwiłłem – zdrajcą ojczyzny, który, oddając Litwę pod protektorat szwedzki, zdradził ojczyznę. Kmicic, początkowo zaślepiony lojalnością wobec Radziwiłłów, bierze udział w działaniach, które uznawane są za zdradzieckie. Jego otoczenie odwraca się od niego, a on sam zaczyna dostrzegać konsekwencje swoich czynów.

Punktem zwrotnym w życiu Kmicica jest moment, gdy zdaje sobie sprawę z prawdziwej natury Radziwiłła i jego zdrady. Wtedy postanawia odkupić swoje winy, stając się symbolem patriotyzmu i odwagi. Jego przemiana jest widoczna w wielu heroicznych czynach, które podejmuje w obronie ojczyzny. Jednym z najbardziej spektakularnych momentów jest obrona Jasnej Góry, gdzie Kmicic odgrywa kluczową rolę. Jego odwaga i determinacja są szczególnie widoczne, gdy decyduje się na wysadzenie kolubryny – ogromnej armaty, która mogła zniszczyć klasztor. Ten czyn nie tylko ratuje Jasną Górę, ale również staje się symbolem jego całkowitej przemiany – z awanturnika i zdrajcy w bohatera narodowego.

Kmicic nie poprzestaje na obronie klasztoru. W kolejnych wydarzeniach wykazuje się równie wielką odwagą, ratuje życie królowi Janowi Kazimierzowi, bierze udział w wielu bitwach, odnosi liczne rany. Wszystkie te czyny świadczą o ogromnej odwadze i poświęceniu bohatera. W przeciwieństwie do Kmicica, Janusz Radziwiłł reprezentuje postawę tchórzostwa i zdrady. Kierując się egoistycznymi pobudkami, decyduje się na sojusz ze Szwedami. Jego działania są motywowane strachem i brakiem wiary w możliwość obrony ojczyzny.

Radziwiłł tłumaczy swoje czyny pragmatyzmem, ale w rzeczywistości zdradza zarówno króla, jak i własnych rodaków, narażając ich na cierpienia pod szwedzkim jarzmem. Jego tchórzostwo i brak honoru kontrastują z heroicznymi czynami Kmicica, ukazując wyraźny podział między tymi, którzy walczą za ojczyznę, a tymi, którzy kierują się wyłącznie własnym interesem.

Postawy odwagi i tchórzostwa, przedstawione na przykładzie Kmicica i Radziwiłła, stanowią główną oś moralną „Potopu”. Dzięki nim Sienkiewicz nie tylko przedstawia burzliwe losy Rzeczypospolitej w czasach potopu szwedzkiego, ale również skłania czytelnika do refleksji nad istotą patriotyzmu, wierności i ludzkiej przemiany.

Sprawdź wyszukiwarka uczelni

Dalsza część artykułu pod reklamą

Kontekst 1

W „Iliadzie” Homera zauważamy przede wszystkim postawy odwagi i heroizmu. Wielki achajski wojownik Achilles w wielu sytuacjach dowodzi swojego męstwa, jednak największe bohaterstwo wykazuje jego rywal – Hektor. Hektor, najsłynniejszy z trojańskich wojowników, postanawia stawić czoła niepokonanemu Achillesowi, który, zdeterminowany zemścić się za śmierć swojego przyjaciela Patroklosa, wyzywa Hektora na pojedynek. Hektor, mimo nalegań żony Andromachy i próśb ojca, króla Priama, decyduje się podjąć walkę z Achillesem.

Jednak gdy staje naprzeciwko niego, ogarnia go panika. W obliczu nieuchronnej konfrontacji z herosem Hektor ucieka, a Achilles ściga go wokół murów Troi. Ostatecznie Hektor przełamuje swój strach i podejmuje walkę z Achillesem, mimo że bogowie sprzyjają jego przeciwnikowi.

Walczy mężnie, ale ostatecznie ginie z rąk Achillesa. Ta sytuacja ukazuje, że nawet największy bohater może odczuwać lęk, szczególnie w obliczu walki z potężnym i niepokonanym przeciwnikiem. Jednak postawa Hektora dowodzi, że bohaterstwo nie polega na braku strachu, lecz na przezwyciężeniu go i podjęciu walki mimo świadomości zagrożenia.

Hektor nie był tchórzem – jego chwilowy strach przed pojedynkiem był naturalnym ludzkim odruchem wobec nadchodzącej śmierci. Ostatecznie wykazał się odwagą, a jego decyzja, by stanąć do walki z Achillesem, uczyniła go symbolem heroizmu i poświęcenia w obronie swojej ojczyzny i rodziny.

Starcie Hektora z Achillesem pokazuje także, że bohaterstwo i chwile słabości mogą współistnieć, a prawdziwa odwaga polega na pokonywaniu własnych lęków.

Sprawdź czy dostaniesz się na studia kalkulator maturalny

Dalsza część artykułu pod reklamą

Kontekst 2

Akty wielkiej odwagi zazwyczaj dostrzegamy w czasie wojen i bitew, gdzie ludzie są zdolni do wielkich czynów dla sprawy czy ojczyzny. Jednak bywają również inne sytuacje, które wymagają niezwykłej odwagi.

W „Dżumie” Alberta Camusa obserwujemy wiele postaw nacechowanych odwagą – bohaterowie powieści narażają swoje życie, aby ratować innych, a cała fabuła opowiada o swoistej wojnie z niewidzialnym wrogiem, jakim jest bacyl dżumy.

Główny bohater, doktor Rieux, jest przykładem człowieka, który nieustannie wykazuje się odwagą i poświęceniem. Jego walka z zarazą, pełne zaangażowanie i trud, jaki podejmuje każdego dnia, pokazują, jak wielką wartością jest ludzkie życie i jak wiele można dla niego zrobić. Rieux nie działa z potrzeby heroizmu czy szukania uznania, ale z głębokiego poczucia obowiązku.

Mimo zagrożenia własnego życia nieustannie leczy chorych, organizuje pomoc i dba o to, aby walka z epidemią trwała do końca. Jest to odwaga cicha, pozbawiona patosu, ale tym bardziej godna podziwu. Z kolei inny bohater powieści – Raymond Rambert – początkowo prezentuje odmienną postawę. Pragnie za wszelką cenę opuścić zamknięte z powodu epidemii miasto Oran, aby wrócić do swojej ukochanej i cieszyć się życiem. Nie czuje się związany z miastem ani jego mieszkańcami, co sprawia, że jego próby ucieczki mogą być postrzegane jako oznaka egoizmu czy tchórzostwa.

Rambert zdaje się unikać odpowiedzialności i walki, koncentrując się na własnym szczęściu. Jednak z czasem Rambert przechodzi wewnętrzną przemianę. Pod wpływem sytuacji, obserwując zaangażowanie i postawy innych bohaterów, takich jak doktor Rieux czy skromny urzędnik Grand, zmienia swoje podejście. Decyduje się pozostać w mieście i zaangażować w walkę z epidemią.

Jego przemiana pokazuje, że odwaga nie jest cechą wrodzoną, ale decyzją, która może wynikać z inspiracji innymi i głębszego zrozumienia wartości życia oraz wspólnoty. Przykłady zachowań bohaterów „Dżumy” pokazują, że odwaga nie zawsze polega na spektakularnych czynach.

Może objawiać się w codziennej pracy, w trudnych wyborach i w poświęceniu dla innych. Odwaga to również umiejętność zmiany swojego podejścia i działania w imię wyższego dobra.

Dalsza część artykułu pod reklamą

Zakończenie

Podsumowując, postawy odwagi i tchórzostwa ukazują złożoność ludzkiej natury i różnorodność reakcji na wyzwania (POTWIERDZENIE TEZY).

Odwaga, jak pokazują Kmicic z „Potopu”, Hektor z „Iliady” czy doktor Rieux z „Dżumy”, polega na przezwyciężaniu strachu i działaniu mimo ryzyka. Z kolei tchórzostwo, reprezentowane przez Janusza Radziwiłła czy początkową postawę Ramberta, wynika z lęku i egoizmu. Literackie przykłady dowodzą jednak, że tchórzostwo można przezwyciężyć – przemiany Kmicica i Ramberta pokazują, iż odwaga nie jest cechą wrodzoną, lecz wyborem.

Granica między odwagą a tchórzostwem jest cienka, ale to gotowość do działania w imię wyższego dobra definiuje prawdziwe bohaterstwo.

Posłuchaj tego opracowania w spotify

Dalsza część artykułu pod reklamą