Losy młodzieży polskiej pod zaborami

Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Co znajdziesz w artykule

Wstęp
Rozwinięcie
Kontekst 1
Kontekst 2
Zakończenie
Najpopularniejsze

Wstęp

TEZA: Polska młodzież żyjąca pod zaborami często odznaczała się niezwykłą odwagą i niezłomnym duchem walki. Nie godząc się na utratę narodowej tożsamości oraz wolności, angażowała się w różnorodne działania mające na celu przeciwstawienie się zaborcom.

Młodzi Polacy brali udział w powstaniach narodowych, tajnym nauczaniu, działalności konspiracyjnej, a także w organizacjach patriotycznych, które dążyły do podtrzymania kultury, języka i tradycji. Ich gotowość do poświęceń, nierzadko za cenę własnego życia, była świadectwem głębokiego przywiązania do ojczyzny i niezłomnej wiary w odzyskanie niepodległości.

W literaturze polskiej, zwłaszcza w okresie romantyzmu i pozytywizmu, pojawiają się wybitne dzieła, które ukazują niezłomność narodu polskiego. Wielu bohaterów stworzonych przez najwybitniejszych poetów i powieściopisarzy tamtych epok uosabia postawy pełne patriotyzmu i oddania sprawom ojczyzny. Ich działania i wartości nie tylko ugruntowały, lecz także znacząco ukształtowały tożsamość narodową Polaków oraz stanowiły wzorce postępowania dla kolejnych pokoleń.

Szczególną rolę odgrywali w tym młodzi bohaterowie, którzy, kierując się młodzieńczą spontanicznością i idealizmem, często działali bez chłodnej kalkulacji, gotowi poświęcić własne życie dla dobra ojczyzny. Wierzyli, że ich niezłomna determinacja, odwaga i zaangażowanie przyczynią się do odzyskania upragnionej niepodległości i wolności.

W kolejnych epokach widzimy podobne postawy młodych bohaterów, którzy zwłaszcza w czasach okupacji (okres drugiej wojny światowej) znów buntują się przeciwko najeźdźcy, często oddając życie.

Sprawdź wyszukiwarka kierunków studiów

Dalsza część artykułu pod reklamą

Rozwinięcie

W III części „Dziadów” Adama Mickiewicza ukazane zostały poruszające i sugestywne portrety młodych bohaterów, pełnych odwagi i poświęcenia. Wielu z nich to uczniowie i studenci, nierzadko kilkunastoletni, a najmłodszy z przedstawionych bohaterów ma zaledwie dziesięć lat. Byli członkami tajnych patriotycznych organizacji, które działały na rzecz walki z carskim uciskiem.

Na skutek represji ze strony Senatora Nowosilcowa, młodzi patrioci zostali zatrzymani i uwięzieni – część z nich w klasztorze Bazylianów, inni w różnych miejscach. W procesie Filomatów i Filaretów (1823 rok) wielu zostało skazanych na zsyłkę na Sybir, która najczęściej oznaczała śmierć. Tragiczny los tych bohaterów poznajemy już w scenie I, w której opisana jest historia dwóch zesłańców – Janczewskiego i Wasilewskiego. Janczewski wykazuje się niezwykłym heroizmem i patriotyzmem – prowadzony w kajdanach do kibitki, trzykrotnie wykrzykuje w stronę zgromadzonego tłumu: „Jeszcze Polska nie zginęła”. Jego odwaga wzrusza zgromadzonych ludzi, którzy podziwiają postawę młodego patrioty.

Z kolei Wasilewski, brutalnie pobity podczas śledztwa („Dano mu tyle kĳów onegdaj na śleǳtwie, że mu odtąd krwi kropli w twarzy nie zostało”), nie jest w stanie iść o własnych siłach i musi być wspierany przez strażników. Jego wyniszczone ciało i cierpienie przypominają obraz Męki Pańskiej – podobnie jak Chrystus, Wasilewski wielokrotnie upada, znosząc męczeństwo w milczeniu i poświęcając się dla ojczyzny. W scenie VII, znanej jako Salon Warszawski, ukazane zostały dwie postawy młodego pokolenia Polaków.

Z jednej strony widzimy elity – literatów i oficerów – zgromadzonych przy stolikach, zajętych rozmowami o sprawach codziennych, z drugiej zaś młodzież zgromadzoną przy drzwiach, zatroskaną losem ojczyzny. Jednym z młodych bohaterów jest Adolf, który opowiada dramatyczną historię Cichowskiego – patrioty aresztowanego w tajemniczych okolicznościach i przez lata więzionego. Cichowski, torturowany i psychicznie wyniszczony (pozbawiany snu, karmiony śledziami, narkotyzowany), nie zdradził swoich towarzyszy.

Po wyjściu na wolność stał się cieniem samego siebie – zniszczony psychicznie, nie rozpoznaje bliskich i popada w paranoję, przekonany, że jest stale podsłuchiwany i obserwowany. Podobną tragiczną historię młodego patrioty przedstawiono w scenie VIII, gdzie ukazane są losy Rollisona. Ten młody student, aresztowany i poddany brutalnym torturom, wykazuje niezłomność – nie zdradza nikogo, mimo że okupuje to ogromnym cierpieniem. Carska władza, nie mogąc zmusić go do zeznań, postanawia go wyeliminować, upozorowując jego samobójstwo. Rollison zostaje wyrzucony przez okno, lecz cudem przeżywa upadek, co czyni jego los jeszcze bardziej dramatycznym.

Centralną postacią dramatu jest jednak Konrad, którego bunt i poświęcenie są symbolem walki o los narodu. Konrad, duchowy przywódca i reprezentant polskiego społeczeństwa, nie godzi się na cierpienie swojego narodu. W Wielkiej Improwizacji wyraża swoje pragnienie przejęcia władzy od Boga, aby móc uwolnić ojczyznę od niewoli i bólu. Jego intencje, choć szlachetne i pełne troski o naród, zostają jednak skażone pychą i bluźnierstwem wobec Boga, co prowadzi do jego osobistej klęski. Mimo to postawa Konrada pozostaje symbolem bezkompromisowego oddania się sprawie narodowej i gotowości do poświęcenia jednostki w imię dobra wspólnego.

Wszystkie postawy i działania wspomnianych bohaterów dowodzą, że młodzi ludzie są zdolni do wielkich czynów, zwłaszcza w trudnych czasach zaborów. Ich los, choć często tragiczny i naznaczony śmiercią, ukazuje, że bezgraniczne poświęcenie dla narodu i ojczyzny było dla nich najwyższą wartością.

Adam Mickiewicz w swoim dramacie przedstawia poruszający obraz polskiej młodzieży, która przez cierpienie i ofiarność w pełni oddaje się sprawie ojczyzny. Jest to wizja martyrologiczna – losy młodych bohaterów przepełnione są męczeństwem, bólem i niezłomną gotowością do poświęcenia życia w imię patriotyzmu. Poprzez swoją twórczość Mickiewicz nie tylko ukazuje heroizm tej młodzieży, lecz także kształtuje szlachetne wzorce patriotycznych postaw, które miały ogromny wpływ na zachowania i wybory kolejnych pokoleń Polaków.

Sprawdź wyszukiwarka uczelni

Dalsza część artykułu pod reklamą

Kontekst 1

W powieści „Syzyfowe prace” Stefana Żeromskiego los młodych ludzi został ukazany w kontekście trudnej rzeczywistości zaborów i rusyfikacji prowadzonej przez władze carskie. Bohaterowie są uczniami szkół znajdujących się na terenach zaboru rosyjskiego, gdzie system edukacji został podporządkowany celom wynarodowienia polskiej młodzieży.

Ich losy odzwierciedlają walkę o zachowanie narodowej tożsamości, języka, kultury i patriotycznych wartości, mimo systematycznych prób narzucenia obcej ideologii. Bohaterowie od najmłodszych lat stykają się z trudną rzeczywistością zaborczą. Przykładem jest główny bohater, Marcin Borowicz, który jako kilkuletni chłopiec trafia do rosyjskiej szkoły elementarnej w Owczarach.

Początkowo jest zagubiony w nowym środowisku i poddaje się procesowi rusyfikacji, tracąc związek z polskością. Marcin staje się przykładem młodego człowieka, który nieświadomie ulega wpływom systemu, a jego zainteresowanie językiem rosyjskim czy literaturą obcą świadczy o skuteczności rusyfikacji na poziomie jednostkowym. Kluczowym momentem w życiu młodych bohaterów jest przebudzenie narodowe. U Marcina Borowicza dokonuje się ono stopniowo.

Przełomowym wydarzeniem staje się recytacja poezji Adama Mickiewicza przez Bernarda Zygiera na lekcji języka polskiego. Ten moment jest symbolem odrodzenia patriotyzmu w sercach młodzieży – pokazuje, że polska literatura i historia mają siłę, by budzić ducha narodowego nawet w najbardziej niesprzyjających warunkach. Los młodych w „Syzyfowych pracach” to symboliczna walka z systemem wynarodowienia, który stara się odebrać im język, kulturę i tożsamość.

Poprzez losy Marcina Borowicza, Bernarda Zygiera i innych młodych bohaterów Żeromski ukazuje proces dojrzewania patriotycznego, trudności związane z życiem pod zaborami oraz niezłomność młodego pokolenia, które mimo trudności staje się nadzieją na lepszą przyszłość Polski.

Sprawdź czy dostaniesz się na studia kalkulator maturalny

Dalsza część artykułu pod reklamą

Kontekst 2

Juliusz Słowacki w „Testamencie moim” zawarł swoje przemyślenia dotyczące losu Polski i młodzieży, która miała wziąć na siebie odpowiedzialność za przyszłość ojczyzny. Poeta wyraża w tym utworze zarówno dumę, jak i troskę o młode pokolenie, które stanie przed trudnymi wyzwaniami.

W wierszu Słowacki przekazuje młodym ludziom duchowy testament, który jest zarazem wyzwaniem, jak i inspiracją. Poeta mówi:

„Lecz zaklinam — niech żywi nie tracą nadziei
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba — na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie, przez Boga rzucane na szaniec!”

Słowacki pisał w czasach, gdy Polska była pod zaborami, a przyszłość narodu wydawała się niepewna. W jego poezji młodzież jawi się jako pokolenie zdolne do największych poświęceń, którego oddanie nie pójdzie na marne. Poeta wierzył, że młodzi ludzie, pełni zapału i energii, mają za zadanie kontynuować walkę rozpoczętą przez poprzednie pokolenia.

Odezwa Słowackiego znalazła dosłowne odzwierciedlenie w czasach II wojny światowej, gdy jego wiersz stał się inspiracją dla wielu bohaterów. Doskonale widać to w książce „Kamienie na szaniec”, gdzie trójka młodych harcerzy: Rudy, Zośka i Alek, angażuje się w liczne akcje sabotażowe i dywersyjne.

Ostatecznie bohaterowie, niczym „kamienie przez Boga rzucane na szaniec”, poświęcają to, co najcenniejsze – swoje życie. Losy młodzieży polskiej przedstawionej w „Kamieniach na szaniec” przypominają postawy bohaterów romantycznych, którzy także oddawali życie w imię ojczyzny.

Dalsza część artykułu pod reklamą

Zakończenie

Podsumowując historie młodych bohaterów, którym przyszło żyć w czasach zaborów lub okupacji niemieckiej, można dostrzec, że polska młodzież nie tylko wykazywała się niezłomnym patriotyzmem, ale także była gotowa do największych poświęceń w imię ojczyzny (POTWIERDZENIE TEZY).

Ich heroizm przejawiał się w różnych formach: jedni oddawali życie, drudzy aktywnie angażowali się w działania konspiracyjne, sabotażowe czy edukacyjne, a jeszcze inni uświadamiali sobie, jak kluczową rolę w podtrzymaniu narodowego ducha odgrywają język polski, tradycja i literatura.

Byli to ludzie, którzy rozumieli, że w duchowym dziedzictwie kryje się siła zdolna obudzić w narodzie ukrytą energię, mobilizującą do walki o wolność. Podobne postawy obserwujemy w okresie okupacji niemieckiej, gdy młodzi Polacy angażowali się w działania Armii Krajowej, uczestniczyli w akcjach dywersyjnych.

Ich odwaga i determinacja inspirowane były ideałami romantycznymi, które podkreślały, że życie oddane za ojczyznę nie idzie na marne, lecz stanowi fundament jej przyszłości. Polska młodzież w tych trudnych czasach pokazała, że patriotyzm nie sprowadza się jedynie do słów, ale wymaga czynów, odwagi i ofiarności.

Ich poświęcenie pozostaje do dziś symbolem niezłomności i dowodem na to, że duch narodowy może przetrwać nawet w najbardziej niesprzyjających warunkach

Posłuchaj tego opracowania w spotify

Dalsza część artykułu pod reklamą