Czym dla człowieka może być wolność?

Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Spis treści

Wstęp
Rozwinięcie
Kontekst 1
Kontekst 2
Zakończenie
Najpopularniejsze

Wstęp

TEZA: Wolność jest dla człowieka bezcenną wartością, dla której bywa on gotów poświęcić nawet własne życie. Pojęcie to ma charakter szeroki i wielowymiarowy – może oznaczać swobodę jednostki, prawo do samodzielnych wyborów w codziennym życiu, ale także niezależność całego narodu i jego prawo do samostanowienia.

Szczególne znaczenie wolność zyskuje w sytuacji utraty niepodległości – dopiero wtedy człowiek w pełni uświadamia sobie jej wartość i zaczyna traktować ją jako najwyższe dobro. Wolność, nierozerwalnie związana z niepodległością państwa, staje się nie tylko celem politycznym, lecz także duchową podstawą istnienia wspólnoty.

Gdy kraj zostaje zniewolony, naród odczuwa brak wolności boleśnie i dotkliwie, a jej odzyskanie urasta do rangi wartości nadrzędnej, nadającej sens życiu jednostek i całych pokoleń. Historia Polski jednoznacznie ukazuje, jak ogromne znaczenie miała i wciąż ma wolność dla naszego narodu. Okres zaborów, liczne powstania narodowe oraz ofiara tysięcy poległych za ojczyznę dowodzą, że Polacy byli gotowi ponieść najwyższą ofiarę w imię niepodległości.

Choć często doświadczali klęski militarnej, ich walka i męczeństwo ugruntowały narodowego ducha oraz wzmocniły poczucie tożsamości. Wolność stała się wartością, która scalała naród i mobilizowała do dalszego oporu wobec ciemiężców. Nie tylko historia, lecz także literatura polska wielokrotnie podkreślała wagę wolności.

Szczególnie w epoce romantyzmu pojawiło się wielu bohaterów literackich, którzy gotowi byli poświęcić życie w walce o ojczyznę. Postacie takie jak Konrad z „Dziadów cz. III”, Konrad Wallenrod czy Kordian, choć różniły się sposobem działania, ukazywały niezłomną postawę wobec zniewolenia i wskazywały, że prawdziwy patriota nie może pogodzić się z utratą niepodległości.

Bohaterowie ci stali się wzorami postawy patriotycznej i wywarli ogromny wpływ na kształtowanie świadomości narodowej oraz wyobraźni kolejnych pokoleń

Sprawdź wyszukiwarka kierunków studiów

Dalsza część artykułu pod reklamą

Rozwinięcie

„Dziady cz. III” Adama Mickiewicza to dramat, w którym pojęcie wolności urasta do rangi najwyższej wartości – zarówno dla jednostki, jak i dla całego narodu. Już w Przedmowie autor ukazuje tragiczną sytuację Polaków w czasach zaborów, podkreślając cierpienie, prześladowania i bezwzględność rosyjskiego caratu.

Martyrologia narodu polskiego zostaje wpisana w historiozoficzną wizję dziejów: podobnie jak męczeństwo pierwszych chrześcijan czy ofiara samego Chrystusa, także ofiara Polaków ma sens nadprzyrodzony. Mickiewicz przedstawia naród polski jako mesjasza narodów – jego cierpienie i poświęcenie ma przynieść wolność nie tylko Polsce, ale i całemu światu.

Już to pokazuje, że wolność w „Dziadach” staje się celem absolutnym, wartością o wymiarze duchowym i religijnym, dla której człowiek może oddać życie. W dramacie odnajdujemy liczne przykłady konkretnych ludzi, którzy cierpią i umierają w imię wolności. Mickiewicz przywołuje autentyczne wydarzenia związane z procesem filomatów i działalnością senatora Nowosilcowa.

Na tle tych wydarzeń widzimy martyrologię młodych więźniów – studentów i patriotów, których jedyną „winą” była miłość do ojczyzny i pragnienie jej niepodległości. Janczewski – student z Żmudzi, odprowadzany w kajdanach do kibitki, krzyczy trzykrotnie: „Jeszcze Polska nie zginęła”, potwierdzając, że wolność narodu jest dla niego ważniejsza niż własne życie.

Wasilewski, skatowany na przesłuchaniu, nie może iść o własnych siłach – jego cierpienie przypomina wręcz mękę Chrystusa. Sobolewski po latach więzienia i tortur wychodzi złamany psychicznie, nie do poznania, co dowodzi, że walka o wolność może kosztować człowieka całe życie i zdrowie. Z kolei młody Rollison, bity i zmuszany do zdrady, ostatecznie nikogo nie wydaje – jego niezłomność świadczy o wielkim poświęceniu w imię wolności.

Wszystkie te postacie, choć anonimowe w wielkiej historii, stają się symbolami patriotyzmu i świadectwem, że wolność bywa wartością większą niż ludzkie cierpienie i życie. Najważniejszą postacią dramatu pozostaje jednak Konrad – bohater, który łączy w sobie cechy wieszcza i buntownika. Jego wewnętrzna walka o wolność narodu jest jednym z centralnych motywów utworu.

W „Prologu” dokonuje się jego przemiana – dawny Gustaw, romantyczny kochanek, staje się Konradem, bojownikiem o wolność narodu. Od tej chwili całe jego życie podporządkowane jest jednej misji: wyzwoleniu ojczyzny spod jarzma zaborcy. W Wielkiej Improwizacji Konrad, samotny w celi, oskarża Boga o obojętność wobec cierpienia Polaków. Jego bunt, bluźnierstwo i pragnienie „boskiej mocy” wynikają nie z egoizmu, ale z troski o naród.

Chce przejąć władzę od Boga, by móc uwolnić Polskę i zakończyć jej cierpienie. To pokazuje, że dla Konrada wolność narodu jest wartością absolutną – ważniejszą niż własne zbawienie, życie, a nawet relacja z Bogiem. Wolność staje się dla niego sensem istnienia, a jej brak – największą tragedią. Ważnym wątkiem jest scena pt. Salon warszawski, gdzie mamy przedstawione dwie grupy społeczeństwa polskiego: naród polski jawi się niczym lawa – z zewnątrz pozornie stwardniała i uśpiona, lecz w głębi gorąca, pulsująca i gotowa do wybuchu.

To metafora młodych ludzi, którzy marzą o wolności i pragną jej bardziej niż czegokolwiek innego. „Dziady cz. III” ukazują więc, że wolność może być dla człowieka najwyższą wartością – ważniejszą niż życie, zdrowie czy szczęście jednostki.

Dla Mickiewicza i jego bohaterów wolność była celem nadrzędnym, nierozerwalnie związanym z losem narodu, sensem cierpienia i ofiary. Wolność stawała się duchowym fundamentem istnienia człowieka i wspólnoty, bez którego życie traciło sens.

Sprawdź wyszukiwarka uczelni

Dalsza część artykułu pod reklamą

Kontekst 1

Motyw wolności jako wartości nadrzędnej pojawia się także w powieści George’a Orwella „Rok 1984”. Autor kreśli wizję totalitarnego państwa, w którym człowiek zostaje pozbawiony nie tylko politycznej i społecznej wolności, lecz także najbardziej intymnej – wolności myśli, emocji i prywatności.

Winston Smith, główny bohater utworu, buntuje się przeciwko reżimowi i marzy o odzyskaniu choćby cząstki niezależności: prawa do własnych uczuć, wolnej miłości, możliwości krytycznego myślenia. Różnica między światem „Dziadów cz. III” a wizją Orwella jest znacząca.

Mickiewicz pokazuje naród walczący o wolność polityczną i niepodległość państwa. Polacy cierpią, ale ich cierpienie ma sens – prowadzi do odrodzenia i wpisuje się w plan Opatrzności. Wolność jawi się tam jako wartość absolutna, dla której można poświęcić życie i która nadaje sens narodowej martyrologii. U Orwella natomiast wolność zostaje niemal całkowicie unicestwiona – totalitarna władza nie tylko zabija, lecz także przejmuje kontrolę nad myślami, językiem i emocjami człowieka.

Cierpienie bohaterów „Roku 1984” nie prowadzi do zbawienia ani odrodzenia – kończy się ich złamaniem i całkowitą utratą człowieczeństwa. Oba dzieła łączy jednak przekonanie, że wolność jest dla człowieka czymś fundamentalnym.

Zarówno Mickiewicz, jak i Orwell pokazują, że jej brak odbiera sens życia: Polacy w „Dziadach” cierpią i giną w imię wolności narodu, a Winston Smith w „Roku 1984” cierpi, bo pragnie ocalić choćby namiastkę wolności osobistej. W obu przypadkach wolność jawi się jako warunek pełnego człowieczeństwa – bez niej życie zostaje sprowadzone do pustej egzystencji, podporządkowanej zewnętrznej sile.

Sprawdź czy dostaniesz się na studia kalkulator maturalny

Dalsza część artykułu pod reklamą

Kontekst 2

Motyw wolności jako najwyższej wartości odnajdujemy również w literaturze wojennej, zwłaszcza w „Kamieniach na szaniec” Aleksandra Kamińskiego. Autor ukazuje losy młodych warszawskich harcerzy – Alka, Rudego i Zośki – którzy w czasie okupacji niemieckiej podejmują walkę o niepodległość.

Dla nich wolność ojczyzny była dobrem nadrzędnym, a oddanie życia w jej obronie traktowali jako moralny obowiązek. Wolność oznaczała dla nich możliwość życia w godności, w kraju wolnym od tyranii, przemocy i zniewolenia. Bohaterowie „Kamieni na szaniec” podejmują konkretne działania konspiracyjne – od małego sabotażu po akcje zbrojne - dywersje.

Ich walka jest nie tylko wyrazem odwagi, lecz także świadectwem tego, że wolność narodu stanowi wartość, która przewyższa bezpieczeństwo jednostki. Tragiczna śmierć Alka i Rudego, a także cierpienie Zośki i ostatecznie śmierć w walce, ukazują ogrom ofiary złożonej w imię ojczyzny. Podobnie jak w „Dziadach cz. III”, wolność wiąże się tutaj z cierpieniem i męczeństwem, ale jest to cierpienie, które nadaje sens życiu i staje się źródłem siły dla wspólnoty.

Dalsza część artykułu pod reklamą

Zakończenie

Wolność może być dla człowieka wartością nadrzędną, fundamentem jego człowieczeństwa i sensem istnienia. Bez niej życie staje się niepełne, pozbawione głębszego celu i godności. „Dziady cz. III” Adama Mickiewicza pokazują, że wolność narodu bywa dobrem ważniejszym niż jednostkowe szczęście, zdrowie czy życie – to ona nadaje sens cierpieniu i ofierze, a nawet staje się wartością o wymiarze metafizycznym.

Podobne znaczenie wolności odnajdujemy w „Kamieniach na szaniec” Aleksandra Kamińskiego, gdzie młodzi harcerze gotowi są złożyć ofiarę z życia w imię niepodległej ojczyzny.

Inaczej ukazuje wolność George Orwell w powieści „Rok 1984” – tam jej całkowity brak prowadzi do złamania człowieka i unicestwienia jego tożsamości. Wszystkie te dzieła, choć powstały w różnych epokach i kontekstach historycznych, dowodzą jednego: wolność – zarówno osobista, jak i narodowa – jest dla człowieka dobrem absolutnym. To wartość, dla której potrafi on cierpieć, walczyć, a nawet oddać życie (POTWIERDZENIE TEZY).

Dalsza część artykułu pod reklamą