Terminy rekrutacji na studia Drzwi otwarte na uczelniach Terminy matury Terminy egzaminu ósmoklasisty
17.09.2025
Omów zagadnienie na podstawie Dziadów części III Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
TEZA: Wolność jest dla człowieka bezcenną wartością, dla której bywa on gotów poświęcić nawet własne życie. Pojęcie to ma charakter szeroki i wielowymiarowy – może oznaczać swobodę jednostki, prawo do samodzielnych wyborów w codziennym życiu, ale także niezależność całego narodu i jego prawo do samostanowienia.
Szczególne znaczenie wolność zyskuje w sytuacji utraty niepodległości – dopiero wtedy człowiek w pełni uświadamia sobie jej wartość i zaczyna traktować ją jako najwyższe dobro. Wolność, nierozerwalnie związana z niepodległością państwa, staje się nie tylko celem politycznym, lecz także duchową podstawą istnienia wspólnoty.
Gdy kraj zostaje zniewolony, naród odczuwa brak wolności boleśnie i dotkliwie, a jej odzyskanie urasta do rangi wartości nadrzędnej, nadającej sens życiu jednostek i całych pokoleń. Historia Polski jednoznacznie ukazuje, jak ogromne znaczenie miała i wciąż ma wolność dla naszego narodu. Okres zaborów, liczne powstania narodowe oraz ofiara tysięcy poległych za ojczyznę dowodzą, że Polacy byli gotowi ponieść najwyższą ofiarę w imię niepodległości.
Choć często doświadczali klęski militarnej, ich walka i męczeństwo ugruntowały narodowego ducha oraz wzmocniły poczucie tożsamości. Wolność stała się wartością, która scalała naród i mobilizowała do dalszego oporu wobec ciemiężców. Nie tylko historia, lecz także literatura polska wielokrotnie podkreślała wagę wolności.
Szczególnie w epoce romantyzmu pojawiło się wielu bohaterów literackich, którzy gotowi byli poświęcić życie w walce o ojczyznę. Postacie takie jak Konrad z „Dziadów cz. III”, Konrad Wallenrod czy Kordian, choć różniły się sposobem działania, ukazywały niezłomną postawę wobec zniewolenia i wskazywały, że prawdziwy patriota nie może pogodzić się z utratą niepodległości.
Bohaterowie ci stali się wzorami postawy patriotycznej i wywarli ogromny wpływ na kształtowanie świadomości narodowej oraz wyobraźni kolejnych pokoleń
Sprawdź wyszukiwarka kierunków studiów
Dalsza część artykułu pod reklamą
„Dziady cz. III” Adama Mickiewicza to dramat, w którym pojęcie wolności urasta do rangi najwyższej wartości – zarówno dla jednostki, jak i dla całego narodu. Już w Przedmowie autor ukazuje tragiczną sytuację Polaków w czasach zaborów, podkreślając cierpienie, prześladowania i bezwzględność rosyjskiego caratu.
Martyrologia narodu polskiego zostaje wpisana w historiozoficzną wizję dziejów: podobnie jak męczeństwo pierwszych chrześcijan czy ofiara samego Chrystusa, także ofiara Polaków ma sens nadprzyrodzony. Mickiewicz przedstawia naród polski jako mesjasza narodów – jego cierpienie i poświęcenie ma przynieść wolność nie tylko Polsce, ale i całemu światu.
Już to pokazuje, że wolność w „Dziadach” staje się celem absolutnym, wartością o wymiarze duchowym i religijnym, dla której człowiek może oddać życie. W dramacie odnajdujemy liczne przykłady konkretnych ludzi, którzy cierpią i umierają w imię wolności. Mickiewicz przywołuje autentyczne wydarzenia związane z procesem filomatów i działalnością senatora Nowosilcowa.
Na tle tych wydarzeń widzimy martyrologię młodych więźniów – studentów i patriotów, których jedyną „winą” była miłość do ojczyzny i pragnienie jej niepodległości. Janczewski – student z Żmudzi, odprowadzany w kajdanach do kibitki, krzyczy trzykrotnie: „Jeszcze Polska nie zginęła”, potwierdzając, że wolność narodu jest dla niego ważniejsza niż własne życie.
Wasilewski, skatowany na przesłuchaniu, nie może iść o własnych siłach – jego cierpienie przypomina wręcz mękę Chrystusa. Sobolewski po latach więzienia i tortur wychodzi złamany psychicznie, nie do poznania, co dowodzi, że walka o wolność może kosztować człowieka całe życie i zdrowie. Z kolei młody Rollison, bity i zmuszany do zdrady, ostatecznie nikogo nie wydaje – jego niezłomność świadczy o wielkim poświęceniu w imię wolności.
Wszystkie te postacie, choć anonimowe w wielkiej historii, stają się symbolami patriotyzmu i świadectwem, że wolność bywa wartością większą niż ludzkie cierpienie i życie. Najważniejszą postacią dramatu pozostaje jednak Konrad – bohater, który łączy w sobie cechy wieszcza i buntownika. Jego wewnętrzna walka o wolność narodu jest jednym z centralnych motywów utworu.
W „Prologu” dokonuje się jego przemiana – dawny Gustaw, romantyczny kochanek, staje się Konradem, bojownikiem o wolność narodu. Od tej chwili całe jego życie podporządkowane jest jednej misji: wyzwoleniu ojczyzny spod jarzma zaborcy. W Wielkiej Improwizacji Konrad, samotny w celi, oskarża Boga o obojętność wobec cierpienia Polaków. Jego bunt, bluźnierstwo i pragnienie „boskiej mocy” wynikają nie z egoizmu, ale z troski o naród.
Chce przejąć władzę od Boga, by móc uwolnić Polskę i zakończyć jej cierpienie. To pokazuje, że dla Konrada wolność narodu jest wartością absolutną – ważniejszą niż własne zbawienie, życie, a nawet relacja z Bogiem. Wolność staje się dla niego sensem istnienia, a jej brak – największą tragedią. Ważnym wątkiem jest scena pt. Salon warszawski, gdzie mamy przedstawione dwie grupy społeczeństwa polskiego: naród polski jawi się niczym lawa – z zewnątrz pozornie stwardniała i uśpiona, lecz w głębi gorąca, pulsująca i gotowa do wybuchu.
To metafora młodych ludzi, którzy marzą o wolności i pragną jej bardziej niż czegokolwiek innego. „Dziady cz. III” ukazują więc, że wolność może być dla człowieka najwyższą wartością – ważniejszą niż życie, zdrowie czy szczęście jednostki.
Dla Mickiewicza i jego bohaterów wolność była celem nadrzędnym, nierozerwalnie związanym z losem narodu, sensem cierpienia i ofiary. Wolność stawała się duchowym fundamentem istnienia człowieka i wspólnoty, bez którego życie traciło sens.
Sprawdź wyszukiwarka uczelni
Dalsza część artykułu pod reklamą
Motyw wolności jako wartości nadrzędnej pojawia się także w powieści George’a Orwella „Rok 1984”. Autor kreśli wizję totalitarnego państwa, w którym człowiek zostaje pozbawiony nie tylko politycznej i społecznej wolności, lecz także najbardziej intymnej – wolności myśli, emocji i prywatności.
Winston Smith, główny bohater utworu, buntuje się przeciwko reżimowi i marzy o odzyskaniu choćby cząstki niezależności: prawa do własnych uczuć, wolnej miłości, możliwości krytycznego myślenia. Różnica między światem „Dziadów cz. III” a wizją Orwella jest znacząca.
Mickiewicz pokazuje naród walczący o wolność polityczną i niepodległość państwa. Polacy cierpią, ale ich cierpienie ma sens – prowadzi do odrodzenia i wpisuje się w plan Opatrzności. Wolność jawi się tam jako wartość absolutna, dla której można poświęcić życie i która nadaje sens narodowej martyrologii. U Orwella natomiast wolność zostaje niemal całkowicie unicestwiona – totalitarna władza nie tylko zabija, lecz także przejmuje kontrolę nad myślami, językiem i emocjami człowieka.
Cierpienie bohaterów „Roku 1984” nie prowadzi do zbawienia ani odrodzenia – kończy się ich złamaniem i całkowitą utratą człowieczeństwa. Oba dzieła łączy jednak przekonanie, że wolność jest dla człowieka czymś fundamentalnym.
Zarówno Mickiewicz, jak i Orwell pokazują, że jej brak odbiera sens życia: Polacy w „Dziadach” cierpią i giną w imię wolności narodu, a Winston Smith w „Roku 1984” cierpi, bo pragnie ocalić choćby namiastkę wolności osobistej. W obu przypadkach wolność jawi się jako warunek pełnego człowieczeństwa – bez niej życie zostaje sprowadzone do pustej egzystencji, podporządkowanej zewnętrznej sile.
Sprawdź czy dostaniesz się na studia kalkulator maturalny
Dalsza część artykułu pod reklamą
Motyw wolności jako najwyższej wartości odnajdujemy również w literaturze wojennej, zwłaszcza w „Kamieniach na szaniec” Aleksandra Kamińskiego. Autor ukazuje losy młodych warszawskich harcerzy – Alka, Rudego i Zośki – którzy w czasie okupacji niemieckiej podejmują walkę o niepodległość.
Dla nich wolność ojczyzny była dobrem nadrzędnym, a oddanie życia w jej obronie traktowali jako moralny obowiązek. Wolność oznaczała dla nich możliwość życia w godności, w kraju wolnym od tyranii, przemocy i zniewolenia. Bohaterowie „Kamieni na szaniec” podejmują konkretne działania konspiracyjne – od małego sabotażu po akcje zbrojne - dywersje.
Ich walka jest nie tylko wyrazem odwagi, lecz także świadectwem tego, że wolność narodu stanowi wartość, która przewyższa bezpieczeństwo jednostki. Tragiczna śmierć Alka i Rudego, a także cierpienie Zośki i ostatecznie śmierć w walce, ukazują ogrom ofiary złożonej w imię ojczyzny. Podobnie jak w „Dziadach cz. III”, wolność wiąże się tutaj z cierpieniem i męczeństwem, ale jest to cierpienie, które nadaje sens życiu i staje się źródłem siły dla wspólnoty.
Dalsza część artykułu pod reklamą
Wolność może być dla człowieka wartością nadrzędną, fundamentem jego człowieczeństwa i sensem istnienia. Bez niej życie staje się niepełne, pozbawione głębszego celu i godności. „Dziady cz. III” Adama Mickiewicza pokazują, że wolność narodu bywa dobrem ważniejszym niż jednostkowe szczęście, zdrowie czy życie – to ona nadaje sens cierpieniu i ofierze, a nawet staje się wartością o wymiarze metafizycznym.
Podobne znaczenie wolności odnajdujemy w „Kamieniach na szaniec” Aleksandra Kamińskiego, gdzie młodzi harcerze gotowi są złożyć ofiarę z życia w imię niepodległej ojczyzny.
Inaczej ukazuje wolność George Orwell w powieści „Rok 1984” – tam jej całkowity brak prowadzi do złamania człowieka i unicestwienia jego tożsamości. Wszystkie te dzieła, choć powstały w różnych epokach i kontekstach historycznych, dowodzą jednego: wolność – zarówno osobista, jak i narodowa – jest dla człowieka dobrem absolutnym. To wartość, dla której potrafi on cierpieć, walczyć, a nawet oddać życie (POTWIERDZENIE TEZY).
Dalsza część artykułu pod reklamą
Teraz najważniejsze |
Ciekawe
|
|
gdzie studiować |
|
|
Nadchodzące wydarzenia