Nowe zasady ortografii od 2026 roku. Co z ocenianiem matur i egzaminu ósmoklasisty

Od 1 stycznia 2026 r. w życie wejdą długo zapowiadane zmiany w zasadach polskiej ortografii. Kilka zmian ogłoszonych przez Radę Języka Polskiego wzbudza w szkołach niepokój. Uczniowie zastanawiają się, czy przygotowując się do egzaminów, będą musieli w ekspresowym tempie opanować nowe reguły pisowni.

Rada Języka Polskiego przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk w maju 2024 roku ogłosiła zmiany w zasadach pisowni, które zaczną obowiązywać z początkiem 2026 roku. Rada podkreśla, że większość z wprowadzonych zmian była postulowana już wiele lat temu – jednak dopiero teraz otrzymają one moc obowiązującą.

Powodów wprowadzania zmian w wolniejszym tempie było wiele, ale przede wszystkim należało zapewnić czas na przygotowanie się do nowej sytuacji chociażby wydawcom, autorom słowników i twórcom programów szkolnych.

Jakie zmiany czekają polską ortografię już za niespełna dwa miesiące?

Rada uznała, że zmiany przyniosą korzyść - uproszczą i ujednolicą zapis niektórych wyrazów i związków wyrazowych, usuną zbędne wyjątki oraz przepisy, które są trudne w stosowaniu. Nowe zasady mogą wydawać się skomplikowane, choć jest ich mniej, niż wcześniej zapowiadano.

Najnowsze zmiany w zasadach polskiej pisowni obejmują m.in.:

Użycie wielkiej litery w nazwach mieszkańców miast, dzielnic, osiedli i wsi, a także w nazwach przedmiotów, jeśli jednocześnie stanowią nazwę marki (np. Warszawianin, czarny Mercedes)
Nazwy kin, teatrów, barów, restauracji i innych lokali – wszystkie człony takich nazw należy pisać wielką literą, z wyjątkiem przyimków i spójników.
Rozdzielna pisownia cząstek „-bym”, „-byś”, „-by”, „-byśmy”, „-byście” ze spójnikami,
Ustanowienie pisowni łączne nie- z imiesłowami odmiennymi,
Wprowadzenie łącznej pisowni nie– z przymiotnikami i przysłówkami odprzymiotnikowymi bez względu na kategorię stopnia, a więc także w stopniu wyższym i najwyższym (np. nienajmilszy),
Przymiotniki utworzone od nazw osobowych, np. od nazwisk, należy pisać małą literą (np. dramat szekspirowski),
Łączna pisownia cząstki „pół-” z innymi wyrazami,
Dwie formy zapisu dopuszczalne dla rzeczowników z cząstkami: „super-”, „ekstra-”, „eko-”, „wege-”, „mini-”, „maksi-”, „midi-”, „mega-”, „makro-”,
Trzy formy zapisu dopuszczalne w przypadku wyrażeń takich jak „tuż-tuż” czy „trzask-prask”: z myślnikiem, z przecinkiem („tuż, tuż”) lub oddzielnie,
Łączna pisownia wyrazów z cząstką „niby-” oraz „quasi-.

*Pełna lista zmian zasad ortografii, które wejdą w życie w 2026 roku, znajduje się na stronie Rady Języka Polskiego.

Znajduje się tam także pełny dokument pt. Zasady pisowni i interpunkcji polskiej zawierający wszystkie przepisy ortograficzne i interpunkcyjne, jakie będą obowiązywać od 1 stycznia 2026 roku.

Jak zmiany wpłyną na uczniów zdających egzaminy?

Czy uczniowie, którzy za kilka miesięcy będą zdawać maturę lub egzamin ósmoklasisty, mają za mało czasu, by opanować nowe zasady pisowni?

Zgodnie z komunikatem Centralnej Komisji Egzaminacyjnej dyrektor Robert Zakrzewski podkreślił, że uczniowie nie muszą obecnie uczyć się nowych reguł w ekspresowym tempie. Wystarczy, że będą znać zasady obowiązujące do tej pory.

W latach 2026–2030 w ocenie poprawności ortograficznej prac egzaminacyjnych ( na egzaminie ósmoklasisty, egzaminie maturalnym, jak i egzaminach eksternistycznych) akceptowane będą zarówno dotychczasowe, jak i nowe zasady pisowni.

Oznacza to, że niestosowanie się do nowych reguł będzie uznawane za błąd dopiero podczas egzaminów w 2031 roku.

Ten odległy termin daje uczniom, nauczycielom i instytucjom czas na spokojne dostosowanie się do zmian.

Zobacz także

kierunki studiów 2026

progi punktowe na studia

arkusze maturalne

matura 2026 polski - podstawowy

matura 2026 polski - rozszerzony

matura 2026 polski - ustny

matura 2026 matematyka - podstawowa

matura 2026 matematyka - rozszerzona

matura 2026 angielski - podstawowy