Lektury na egzaminie ósmoklasisty – lista lektur obowiązkowych i uzupełniających

W czasie egzaminu ósmoklasiści muszą wykazać się znajomością dzieł literackich, które czytali w klasach 4-8 szkoły podstawowej. Może okazać się ona kluczowa podczas egzaminu z języka polskiego, zarówno przy rozwiązywaniu zadań zamkniętych, jak i otwartych, gdzie uczeń musi napisać dłuższą formę wypowiedzi, np. opowiadanie lub rozprawkę. Oto lektury, które będą wymagane na egzaminie ósmoklasisty w 2025 roku.

Lektury obowiązkowe na egzaminie ósmoklasisty 2025:

• Charles Dickens, Opowieść wigilijna
• Aleksander Fredro, Zemsta
• Jan Kochanowski, wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII
• Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec
• Adam Mickiewicz, Reduta Ordona,
• Adam Mickiewicz, Świtezianka,
• Adam Mickiewicz, Dziady cz. II,
• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII)
• Antoine de Saint-Exupéry, Mały Książę
• Henryk Sienkiewicz, Quo vadis,
• Henryk Sienkiewicz, Latarnik
• Juliusz Słowacki, Balladyna
• Stefan Żeromski, „Syzyfowe prace”,
• Sławomir Mrożek, „Artysta”,
• Jan Brzechwa, Akademia Pana Kleksa
• Janusz Christa, Kajko i Kokosz. Szkoła latania (komiks)
• Clive Staples Lewis, Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa
• Ferenc Molnár, Chłopcy z Placu Broni
• John Ronald Reuel Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem.

Inne utwory literackie, do których uczeń może odwołać się w wypracowaniu

Klasy IV–VI Krótkie utwory literackie poznawane w całości, utwory literackie poznawane we fragmentach i utwory poetyckie, których znajomość nie będzie sprawdzana na egzaminie ósmoklasisty

• René Goscinny, Jean-Jacques Sempé, Mikołajek (wybór opowiadań)
• Ignacy Krasicki, wybrane bajki
• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz (wybrane fragmenty, inne niż księgi: I, II, IV, X, XI, XII)
• Józef Wybicki, Mazurek Dąbrowskiego
• Wybrane mity greckie, w tym mit o powstaniu świata oraz mity o Prometeuszu, o Syzyfie, o Demeter i Korze, o Dedalu i Ikarze, o Heraklesie, o Tezeuszu i Ariadnie
• Biblia: stworzenie świata i człowieka oraz wybrane przypowieści ewangeliczne, w tym o talentach, o miłosiernym Samarytaninie
• Wybrane podania i legendy polskie 8) wybrane baśnie polskie i europejskie 9) Maria Konopnicka, Rota.

Utwory literackie wykreślone w podstawie programowej z 2024 r., do których uczeń może odwołać się w wypracowaniu w latach 2025–2028

Klasy IV–VI

• 1Charles Perrault, Kopciuszek
• Adam Mickiewicz, Powrót taty, Pani Twardowska
• Bolesław Prus, Katarynka
• Aleksander Puszkin, Bajka o rybaku i rybce
• Henryk Sienkiewicz, W pustyni i w puszczy
• Juliusz Słowacki, W pamiętniku Zofii Bobrówny
• legendy polskie: o Lechu, o Piaście, o Kraku i Wandzie
• mit o Orfeuszu i Eurydyce
• przypowieści: o siewcy, o pannach roztropnych.

Klasy VII i VIII

• Jan Kochanowski, treny I i V
• Ignacy Krasicki, „Żona modna”,
• Adam Mickiewicz, Śmierć Pułkownika, wybrany utwór z cyklu „Sonety krymskie”, Pan Tadeusz (księgi: III, V, VI, VII, VIII, IX)
• Melchior Wańkowicz, „Tędy i owędy” (wybrany reportaż).

WAŻNE: Przed egzaminem ósmoklasisty warto również powtórzyć sobie lektury uzupełniające, ponieważ także do nich uczeń będzie mógł się odwoływać w swojej pracy pisemnej. Da mu to większą swobodę podczas wybierania dzieł, na których będzie chciał się opierać, pisząc wypracowanie.

To, jakie lektury uczniowie muszą przeczytać przed przystąpieniem do egzaminu ósmoklasisty, ustala Ministerstwo Edukacji i Nauki. Centralna Komisja Egzaminacyjna co roku publikuje dokładny wykaz lektur, które obowiązują na egzaminie ósmoklasisty. Znajduje się on w Informatorze o egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego.

Na egzaminie ómoklasisty znajomość lektur jest szalenie istotna, ponieważ odwołanie się do przynajmniej jednej lektury obowiązkowej i jednej lektury samodzielnie wybranej na egzaminie przez ómoklasistę jest obowiązkowe przy obu tematach pracy pisemnej, które pojawią się na teście.

Temat pracy uczeń może wybrać samodzielnie – jeden ma zwykle charakter twórczy (opowiadanie), a drugi jest tematem argumentującym, który wymaga napisania rozprawki, artykułu lub przemówienia. Jednak w obu przypadkach musi bazować na znajomości lektur szkolnych.

Również część zadań zamkniętych może odnosić się do wybranych lektur. W 2019 roku na egzaminie ósmoklasisty pojawił się fragment „Małego Księcia” Exupery’ego, na podstawie którego uczniowie musieli rozwiązać zadania. W 2020 roku w arkuszu egzaminacyjnym znalazło się „Quo Vadis” Sienkiewicza, a w 2021 roku – ósmoklasiści musieli zmierzyć się z „Panem Tadeuszem” Mickiewicza.

Przed egzaminem ósmoklasisty z języka polskiego warto uporządkować sobie wiedzę o lekturach. Egzamin ósmoklasisty ma na celu nie tylko sprawdzenie znajomości z lektur, ale także zdolności rozumienia tekstu i jego prawidłowej interpretacji. Nie wystarczy więc jedynie przeczytać „od deski do deski” danej książki, trzeba ją także zrozumieć.

Robiąc powtórki wiedzy z lektur szkolnych, obowiązujących na egzaminie ósmoklasisty, warto po przypomnieniu sobie treści każdej lektury, zrobić test wiedzy z niej. Takie quizy można znaleźć w internecie, z pewnością będą również w repetytoriach do języka polskiego lub niektórych podręcznikach szkolnych.

Uczeń powinien powtórzyć sobie najważniejsze wydarzenia, które miały miejsce w danej lekturze, przypomnieć sobie czas i miejsce akcji, charakterystykę najważniejszych bohaterów, problematykę utworu, a także jego genezę i gatunek. Dobrym rozwiązaniem, by zapamiętać chronologie danej lektury będzie zapoznanie się z planem wydarzeń.

Na egzaminie ómoklasisty w 2022 roku pojawiła się Zemsta Aleksandra Fredry. Poruszony został wątek głównych bohaterów przy murze. Z kolei temat rozprawki dotyczył motywu przyjaźni uczeń musiałｳ odwoｳłać się do wybranej lektury obowiｹzkowej lub innego utworu literackiego. Drugim tematem było opowiadanie, również odnoszące się do wybranej lektury.

Pierwszy z tematów do wyboru brzmiał: „Z przyjacielem łatwiej pokonywać trudności. Napisz rozprawkę, w której rozważysz trafność tego stwierdzenia. W wypracowaniu odwołaj się do wybranej lektury obowiązkowej oraz innego utworu literackiego".

Drugi temat brzmiał: „Napisz opowiadanie o spotkaniu z jednym z bohaterów wybranej lektury obowiązkowej. Wspólna przygoda skłoniła Cię do refleksji, że warto było przenieść się do świata przedstawionego tej lektury. Wypracowanie powinno dowodzić, że dobrze znasz wybraną lekturę obowiązkową".

Zarówno wypracowanie, jak i rozprawka, miały dowodzić, że uczeń dobrze zna treść wybranej przez siebie lektury. Niektórzy uczniowie cieszyli się, że to właśnie ta lektura pojawiła się na egzaminie, inni z kolei nie kryli rozczarowania.

Egzamin ósmoklasisty 2023

W arkuszu znalazło się 19 poleceń, w tym fragment "Balladyny" Juliusza Słowackiego.

W ostatnim zadaniu arkusza egzaminacyjnego zdający musieli napisać wypracowanie na jeden z podanych tematów:

Temat 1.

Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że to, jakimi jesteśmy ludźmi, zależy od nas samych? Napisz rozprawkę, w której przedstawisz swoje stanowisko. W uzasadnieniu odwołaj się do lektury obowiązkowej oraz do innego utworu literackiego.

Temat 2.

Napisz opowiadanie o Twoim spotkaniu z bohaterem wybranej lektury obowiązkowej. Wasza wspólna przygoda przekona Cię, że swój cel osiąga ten, kto wytrwale do niego dąży. Wypracowanie powinno dowodzić, że dobrze znasz wybraną lekturę obowiązkową.

Zdecydowana większość wybrała temat pierwszy. Uczniowie przyznają, że łatwiej pisze im się rozprawkę, niż opowiadanie. W swojej pracy najczęściej przywoływali lektury takie jak: "Opowieści wigilijnej" Charlesa Dickensa, "Małego Księcia" Antoine de Saint-Exupéry, "Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego oraz "Quo vadis" Henryka Sienkiewicza.

Egzamin ósmoklasisty 2024

Od samego rana zdający snuli dzisiaj teorię na swoich profilach społecznościowych, jaka lektura może pojawić się w arkuszu. Jedna z ich prognoz sprawdziła się! „Dzięki CKE za Kamienie na Szaniec” - pisali po zakończeniu egzaminu na dawnym Twitterze. Według relacji uczniów to dzieło, w kontekście wątku zrywania flag niemieckich, pojawiło się w arkuszu, jako lektura obowiązkowa. Drugim tekstem był rzekomo "O szczęściu", wiersz "Dar".

Nie od dziś wiadomo, że to właśnie otwarta wypowiedź pisemna przysparza ósmoklasistom najwięcej stresu. Jednak, jak donoszą, tegoroczne tematy były „tak proste, że śmiech” . Przypominamy, że ósmoklasiści mają do wyboru dwa tematy: opowiadanie lub rozprawkę. W tym roku, w rozprawce pojawił się temat: „Czy warto pomagać innym?”, z kolei w opowiadaniu:”Ty i bohater pomagacie sobie nawzajem”. Zdecydowana większość zdających uznała ten egzamin za stosunkowo łatwy, niektórzy pisali nawet: „ten egzamin był tak nudny”.